به عبارت ساده‌تر، اباتمنت حکم پلی را دارد که ریشه مصنوعی (ایمپلنت) را به تاج دندان مصنوعی متصل می‌کند و ظاهری طبیعی و عملکردی ایده‌آل برای دندان ترمیم شده به ارمغان می‌آورد.
اباتمنت‌ها از جنس‌های مختلفی مانند تیتانیوم و سرامیک ساخته می‌شوند و در اشکال و اندازه‌های متنوعی موجود هستند. انتخاب نوع، جنس و شکل مناسب اباتمنت به عهده‌ی دندانپزشک متخصص ایمپلنت است و با توجه به شرایط لثه، زاویه و نوع ایمپلنت و همچنین نوع پروتز دندان (روکش ثابت یا ایمپلنت متحرک) انجام می‌شود.
اباتمنت ایمپلنت چیست؟
به طور خلاصه، اباتمنت رابطی است که بین ایمپلنت کاشته شده در استخوان فک و روکش دندان مصنوعی که قابل مشاهده است، قرار می گیرد. این قطعه وظایف مهمی را بر عهده دارد:
- اتصال تاج دندان: اباتمنت با دارا بودن سطحی صاف یا پیچ دار، فضایی را برای اتصال تاج به ایمپلنت فراهم می کند.
- توزیع نیرو: اباتمنت نیروهای جویدن و فشار ناشی از صحبت کردن را به طور مساوی به ایمپلنت و استخوان فک منتقل می کند و از وارد آمدن فشار بیش از حد به یک نقطه خاص جلوگیری می کند.
- حفظ سلامت لثه: اباتمنت به گونه ای طراحی شده است که با لثه به طور صحیح در تماس باشد و از ایجاد التهاب و عفونت در لثه جلوگیری کند.
انواع اباتمنت ایمپلنت
اباتمنت‌ها در انواع مختلفی از نظر شکل ظاهری، جنس و نحوه اتصال به ایمپلنت، موجود هستند. انتخاب نوع مناسب اباتمنت، به عوامل مختلفی از جمله موقعیت ایمپلنت، زاویه مورد نیاز برای روکش دندان، نوع پروتز و ترجیح دندانپزشک بستگی دارد.
انتخاب اباتمنت مناسب، به عنوان یکی از اجزای کلیدی ایمپلنت، از اهمیت بالایی برخوردار است. در این مقاله قصد داریم به بررسی جامع انواع اباتمنت ایمپلنت، از نظر جنس، نحوه اتصال و کاربرد آن‌ها بپردازیم تا راهنمای جامعی برای انتخابی دقیق در اختیار شما قرار دهیم.
اباتمنت‌ها بر اساس جنس
جنس اباتمنت، فاکتوری اساسی در تعیین استحکام، زیبایی و سازگاری آن با بدن بیمار است. رایج‌ترین جنس‌های مورد استفاده در ساخت اباتمنت عبارتند از:
تیتانیوم
این فلز محبوب‌ترین انتخاب برای اباتمنت است زیرا به دلیل استحکام بالا، وزن کم، مقاومت در برابر خوردگی و سازگاری عالی با بافت بدن، ایده‌آل برای ایمپلنت‌های دندان محسوب می‌شود.
- استحکام و دوام بالا: تیتانیوم فلزی بسیار مستحکم و بادوام است که می‌تواند فشار و نیروی ناشی از جویدن را به طور ایده‌آل تحمل کند. این ویژگی، تضمین‌کننده‌ی طول عمر بالای اباتمنت و ایمپلنت خواهد بود.
- سازگاری زیستی: تیتانیوم فلزی سازگار با بافت بدن است و به ندرت باعث واکنش‌های آلرژیک می‌شود. این امر، احتمال بروز عفونت و مشکلات لثه‌ای را به حداقل می‌رساند.
- وزن سبک: اباتمنت‌های تیتانیوم بسیار سبک هستند و به همین دلیل، هیچ‌گونه فشاری به استخوان فک وارد نمی‌کنند.
- مقاومت در برابر خوردگی: تیتانیوم در برابر خوردگی و زنگ زدن مقاوم است و به همین دلیل، در برابر سیالات دهان و محیط اسیدی دهان، پایداری بالایی دارد.
زیرکونیا
این جنس علاوه بر مزایای تیتانیوم، از نظر زیبایی نیز ظاهری مشابه دندان دارد و برای بیمارانی که به دنبال ترمیمی کاملاً طبیعی هستند، مناسب است. اباتمنت‌های زیرکونیا در برابر لب‌پر شدن نیز مقاوم‌تر هستند.
- زیبایی بی‌نظیر: زیرکونیا به دلیل رنگ سفید و شباهت ظاهری به دندان طبیعی، انتخابی عالی برای بیمارانی است که به دنبال لبخندی کاملاً طبیعی هستند.
- استحکام بالا: زیرکونیا، ماده‌ای بسیار محکم و بادوام است که می‌تواند فشار و نیروی ناشی از جویدن را به طور ایده‌آل تحمل کند.
- سازگاری زیستی: زیرکونیا فلزی سازگار با بافت بدن است و به ندرت باعث واکنش‌های آلرژیک می‌شود.
- مقاومت در برابر خوردگی: زیرکونیا در برابر خوردگی و زنگ زدن مقاوم است و به همین دلیل، در برابر سیالات دهان و محیط اسیدی دهان، پایداری بالایی دارد.
فولاد ضد زنگ
این جنس به دلیل قیمت پایین‌تر، در برخی موارد استفاده می‌شود، اما به دلیل احتمال واکنش آلرژیک، به اندازه تیتانیوم یا زیرکونیا رایج نیست.
- قیمت مناسب: اباتمنت‌های فولاد ضد زنگ به طور قابل توجهی ارزان‌تر از اباتمنت‌های تیتانیوم و زیرکونیا هستند.
- استحکام: فولاد ضد زنگ، فلزی محکم و بادوام است که می‌تواند فشار و نیروی ناشی از جویدن را به طور ایده‌آل تحمل کند.
با این حال، فولاد ضد زنگ به دلیل احتمال واکنش‌های آلرژیک و عدم زیبایی ظاهری، به اندازه‌ی تیتانیوم و زیرکونیا محبوب نیست.
اباتمنت‌ها بر اساس نحوه اتصال
نحوه اتصال اباتمنت به ایمپلنت، فاکتور دیگری است که باید در نظر گرفته شود. دو روش رایج برای اتصال اباتمنت به ایمپلنت وجود دارد:
- اباتمنت‌های پیچ‌شونده: این نوع اباتمنت، به وسیله‌ی پیچ به ایمپلنت متصل می‌شود و رایج‌ترین نوع مورد استفاده است. اتصال پیچ‌شونده، ثبات و استحکام بالایی را برای ایمپلنت به ارمغان می‌آورد.
- ایمپلنت‌های سمان یا چسب شونده: این نوع اباتمنت، با استفاده از چسب مخصوص دندانپزشکی به ایمپلنت چسبانده می‌شود. اباتمنت‌های سمان‌شونده، ظاهری صاف و یکدست را برای ایمپلنت ایجاد می‌کنند.
اباتمنت‌ها بر اساس کاربرد
اباتمنت‌ها را می‌توان بر اساس نوع پروتز دندان که قرار است به آن‌ها متصل شود نیز دسته‌بندی کرد:
- اباتمنت‌های برای روکش ثابت: این نوع اباتمنت، برای اتصال تاج‌های دندان دائمی که به صورت ثابت بر روی ایمپلنت قرار می‌گیرند، استفاده می‌شود.
- اباتمنت‌های برای پروتزهای متحرک: این نوع اباتمنت، برای اتصال پروتزهای دندان که به صورت متحرک قابل جدا شدن هستند، استفاده می‌شود. اباتمنت‌های پروتزهای متحرک، دارای اتصالات قفل‌شونده یا ضامنی هستند که پروتز را به ایمپلنت محکم می‌کنند.
موارد کاربرد اباتمنت ایمپلنت
اباتمنت‌ها در انواع مختلف پروتزهای دندان بر پایه ایمپلنت، کاربرد دارند. از جمله:
- ایجاد حلقه اتصال قوی: اباتمنت با اتصال محکم به ایمپلنت و تاج، ثبات و پایداری نهایی دندان ترمیمی را تضمین می‌کند و از لق شدن یا حرکت آن در هنگام جویدن یا صحبت کردن جلوگیری می‌نماید.
- افزایش عمر ایمپلنت: با توزیع یکنواخت نیروهای وارده به ایمپلنت، از فشار بیش از حد بر آن جلوگیری کرده و به افزایش طول عمر ایمپلنت کمک می‌کند.
- تثبیت جایگاه ایمپلنت: با قرارگیری دقیق در داخل لثه، ایمپلنت را در جای خود تثبیت می‌کند و از حرکت یا جابجایی آن در استخوان فک جلوگیری می‌نماید.
- ایجاد تکیه گاه قوی برای پروتز: با فراهم آوردن تکیه گاه محکم و قابل اعتماد، از روکش یا پروتز دندان مصنوعی پشتیبانی می‌کند و به عملکرد صحیح آن در هنگام جویدن و صحبت کردن کمک می‌نماید.
- ایجاد انتقالی یکنواخت از ایمپلنت به تاج: با ایجاد شیب ملایم بین ایمپلنت و تاج، انتقال نیروها را به طور یکنواخت توزیع می‌کند و از آسیب به استخوان فک و لثه جلوگیری می‌نماید.
- محافظت از لثه‌ها: با طراحی دقیق و قرارگیری صحیح در لثه، از بافت لثه در اطراف ایمپلنت محافظت می‌کند و از ایجاد التهاب یا عفونت جلوگیری می‌نماید.
انتخاب اباتمنت مناسب
انتخاب اباتمنت مناسب به عوامل مختلفی از جمله نوع ایمپلنت، موقعیت ایمپلنت در استخوان فک، نوع پروتز دندان و شرایط لثه بیمار بستگی دارد. دندانپزشک متخصص با بررسی دقیق شرایط، اباتمنت مناسب را برای هر بیمار انتخاب می کند. انتخاب نوع و جنس مناسب اباتمنت ایمپلنت، باید توسط دندانپزشک متخصص و با توجه به شرایط فردی بیمار و نوع پروتز دندان انجام گیرد.
در اینجا به برخی از نکات کلیدی در انتخاب اباتمنت مناسب اشاره می‌کنیم:
- تجربه و تخصص دندانپزشک: انتخاب اباتمنت مناسب، نیازمند دانش و تجربه کافی در زمینه‌ی ایمپلنت‌های دندان است.
- بررسی دقیق شرایط بیمار: دندانپزشک باید با معاینه دقیق بیمار، شرایط لثه، زاویه و نوع ایمپلنت و نیازهای بیمار را به طور کامل بررسی کند.
- استفاده از مواد باکیفیت: اباتمنت باید از مواد باکیفیت و مرغوب مانند تیتانیوم یا زیرکونیا ساخته شده باشد تا از استحکام، دوام و سازگاری با بافت بدن اطمینان حاصل شود.
- تناسب با پروتز دندان : اباتمنت باید با نوع پروتز دندان (تاج ثابت یا پروتز متحرک) و همچنین شکل و اندازه دهان بیمار تناسب داشته باش
مراقبت از اباتمنت ایمپلنت
چرا مراقبت از اباتمنت اهمیت دارد؟
اباتمنت، به عنوان پلی بین ایمپلنت و روکش دندان مصنوعی، وظیفه‌ی انتقال نیرو و فشار ناشی از جویدن و صحبت کردن را بر عهده دارد. سلامت و ثبات این قطعه، به طور مستقیم بر پایداری و عملکرد کل سیستم ایمپلنت و در نهایت، بر سلامت دهان و دندان شما تأثیر می‌گذارد.
غفلت از مراقبت از اباتمنت می‌تواند منجر به بروز مشکلاتی مانند:
- عفونت: تجمع پلاک و میکروب در اطراف اباتمنت، می‌تواند منجر به عفونت لثه و التهاب بافت‌های اطراف ایمپلنت شود. این عفونت، در نهایت می‌تواند به لق شدن ایمپلنت و از دست رفتن آن منجر شود.
- بوی بد دهان: تجمع باکتری‌ها در اطراف اباتمنت، می‌تواند منجر به ایجاد بوی بد دهان شود.
- مشکلات زیبایی: التهاب و عفونت لثه، می‌تواند ظاهر لثه‌ها را تحت تاثیر قرار داده و باعث ایجاد تورم، قرمزی و خونریزی لثه شود. این امر، علاوه بر ایجاد ناراحتی برای بیمار، می‌تواند بر زیبایی لبخند نیز تأثیر منفی بگذارد.
روش‌های مراقبت از اباتمنت
با رعایت نکات ساده‌ی زیر، می‌توانید به راحتی از اباتمنت ایمپلنت خود مراقبت کرده و طول عمر و سلامتی لبخندتان را تضمین کنید:
- رعایت بهداشت دهان و دندان: مسواک زدن دو بار در روز و نخ دندان کشیدن به طور مرتب، برای از بین بردن پلاک و میکروب‌ها از اطراف اباتمنت و ایمپلنت ضروری است. از مسواک و نخ دندان مخصوص ایمپلنت استفاده کنید و به آرامی و با حرکات دایره‌ای اطراف اباتمنت را مسواک بزنید.
- استفاده از دهانشویه: استفاده از دهانشویه‌های ضدعفونی‌کننده، می‌تواند به از بین بردن باکتری‌های باقی‌مانده در دهان و اطراف اباتمنت کمک کند.
- معاینات دوره‌ای: مراجعه منظم به دندانپزشک برای معاینات دوره‌ای و بررسی وضعیت ایمپلنت و اباتمنت، از اهمیت بالایی برخوردار است. در این معاینات، دندانپزشک می‌تواند هرگونه مشکل احتمالی را به موقع تشخیص داده و اقدامات لازم را برای رفع آن انجام دهد.
مزایای اباتمنت ایمپلنت
اباتمنت، قطعه‌ی ظریف اما کلیدی در ایمپلنت‌های دندان، مزایا متعددی را برای بیماران به ارمغان می‌آورد که در ادامه به برخی از مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:
- ثبات و استحکام بی‌نظیر: اباتمنت، با اتصال محکم به ایمپلنت و تاج دندان، ثبات و استحکامی بی‌نظیر را برای پروتز دندان به ارمغان می‌آورد. این امر، امکان جویدن، صحبت کردن و خندیدن بدون هیچ‌گونه نگرانی را برای بیمار فراهم می‌کند.
- زیبایی و ظاهری طبیعی: اباتمنت‌ها در اشکال و اندازه‌های مختلف و با جنس‌های گوناگون مانند تیتانیوم و سرامیک موجود هستند. انتخاب نوع و جنس مناسب اباتمنت توسط دندانپزشک متخصص، ظاهری کاملاً طبیعی و متناسب با دندان‌های مجاور را برای بیمار رقم می‌زند.
- سهولت در تعویض و تعمیر: برخلاف تاج دندان، اباتمنت بدون نیاز به جراحی مجدد قابل تعویض یا ترمیم است. این امر، مزیت بزرگی برای بیمار محسوب می‌شود و در صورت نیاز به تعمیر یا تعویض پروتز، فرایندی ساده و بدون درد را به همراه خواهد داشت.
- سازگاری با بیولوژی بدن: جنس‌های رایج اباتمنت، مانند تیتانیوم، از نظر بیولوژیکی با بدن انسان سازگار هستند و احتمال بروز واکنش‌های آلرژیک را به حداقل می‌رسانند.
- طول عمر بالا: اباتمنت‌های باکیفیت، در صورت مراقبت صحیح، از طول عمر بالایی برخوردار هستند و می‌توانند سال‌ها بدون نیاز به تعویض، وظیفه‌ی خود را به نحو احسن انجام دهند.
عوارض احتمالی اباتمنت ایمپلنت
همانند هر عمل جراحی، نصب اباتمنت ایمپلنت نیز ممکن است با برخی عوارض جانبی همراه باشد.
برخی از عوارض احتمالی اباتمنت ایمپلنت عبارتند از:
- عفونت: عفونت لثه و ایمپلنت، یکی از شایع‌ترین عوارض جانبی ایمپلنت است که می‌تواند منجر به التهاب، درد، قرمزی و خونریزی لثه شود. در موارد شدید، عفونت می‌تواند به ایمپلنت و استخوان فک آسیب برساند.
- شل شدن اباتمنت: شل شدن اباتمنت، به دلیل عدم اتصال محکم آن به ایمپلنت، می‌تواند منجر به لق شدن روکش دندان و درد هنگام جویدن شود.
- شکستگی اباتمنت: شکستگی اباتمنت، به خصوص در اباتمنت‌های سرامیکی، می‌تواند نادر اما چالش‌برانگیز باشد و نیاز به تعویض اباتمنت و در برخی موارد، ایمپلنت داشته باشد.
- تحلیل استخوان: تحلیل استخوان در اطراف ایمپلنت، می‌تواند منجر به لق شدن ایمپلنت و از دست رفتن آن شود.
نصب اباتمنت
نصب اباتمنت، مرحله‌ای حساس و حائز اهمیت در فرآیند ایمپلنت دندان است که توسط دندانپزشک متخصص و با ظرافت کامل انجام می‌شود. این فرآیند می‌تواند به صورت یک مرحله‌ای یا دو مرحله‌ای انجام شود.
در روش نصب یک مرحله‌ای، پس از کاشت ایمپلنت در استخوان فک، بلافاصله اباتمنت نیز روی آن نصب می‌شود و سپس روکش موقت دندان بر روی اباتمنت قرار می‌گیرد. این روش برای بیمارانی مناسب است که تراکم استخوانی کافی دارند و لثه‌های آن‌ها سالم است.
در روش نصب دو مرحله‌ای، ابتدا ایمپلنت در استخوان فک کاشته می‌شود و سپس با بخیه زدن لثه، محل آن پوشانده می‌شود. در این روش، حدود 4 تا 6 ماه زمان لازم است تا ایمپلنت با استخوان فک جوش بخورد. پس از این مدت، دندانپزشک مجدداً لثه را برش می‌دهد، اباتمنت را روی ایمپلنت نصب می‌کند و سپس تاج نهایی دندان را بر روی آن قرار می‌دهد.
فرق هیلینگ و اباتمنت چیست؟
هیلینگ که به آن آباتمنت موقت نیز می‌گویند، در واقع قطعه‌ای پیچ‌شونده است که در مراحل ابتدایی کاشت ایمپلنت، روی فیکسچر (میله‌ای که در استخوان فک قرار می‌گیرد) نصب می‌شود. وظیفه‌ی اصلی هیلینگ، شکل‌دهی به بافت لثه در اطراف ایمپلنت و ایجاد فضایی مناسب برای قرارگیری اباتمنت نهایی است.
هیلینگ معمولاً از جنس تیتانیوم یا استیل ضد زنگ است و به صورت موقت و برای دوره‌ای چند ماهه (معمولاً 2 تا 4 ماه) روی ایمپلنت باقی می‌ماند. در این مدت، لثه به مرور زمان در اطراف هیلینگ رشد کرده و شکل نهایی خود را پیدا می‌کند.
پس از طی این دوره و با تکمیل فرآیند ترمیم لثه، اباتمنت جایگزین هیلینگ می‌شود. اباتمنت، رابط بین ایمپلنت و روکش یا پروتز دندان است و وظیفه‌ی انتقال نیرو از تاج به ایمپلنت و در نهایت به استخوان فک را بر عهده دارد.
اباتمنت‌ها از جنس‌های مختلفی مانند تیتانیوم، زیرکونیا و فلزات دیگر ساخته می‌شوند و در اشکال و اندازه‌های متنوعی موجود هستند. انتخاب نوع، جنس و شکل مناسب اباتمنت به عهده‌ی دندانپزشک متخصص ایمپلنت است و با توجه به شرایط لثه، زاویه و نوع ایمپلنت و همچنین نوع پروتز دندان (تاج ثابت یا پروتز متحرک) انجام می‌شود.
به طور خلاصه، می‌توان گفت که هیلینگ نقش یک یار موقت را در فرآیند ایمپلنت ایفا می‌کند و وظیفه‌ی آماده‌سازی بستر مناسب برای اباتمنت نهایی را بر عهده دارد. در حالی که اباتمنت، عضوی دائمی در این فرآیند است و وظیفه‌ی انتقال نیرو و اتصال روکش دندان به ایمپلنت را بر عهده دارد.
هم هیلینگ و هم اباتمنت، برای موفقیت نهایی ایمپلنت‌های دندان ضروری هستند و انتخاب و استفاده‌ی صحیح از آن‌ها توسط دندانپزشک متخصص، تضمین‌کننده‌ی زیبایی، عملکرد و ماندگاری ایمپلنت خواهد بود.
